مقدمه
در میان احکام تاسیسی اسلام روند تحریم شرب خمر جاذب است برایاینکه به تدریج صورت گرفت. ابتدا بدون ضمانت اجرا آدم را از نوشیدن مسکرات بر حذر داشت. بعد از ثانیه حرف شیوه بطلان نماز هنگام مستی از موارد ارتکاب و استعمال مسکر کاست و باب نهایت آن را عملی شرارت معرفی کرده و آنها را از زمره نجاسات به حساب آورد. خداوند باب آیت 90 و 91 سوره مائده می فرماید:
((یا ایها الذین آمنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام اثم من ادا الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون انما یزید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البعضاء فی الخمر و المسیر و یصدکم عن یاد آفریدگار و عن الصلوه فهل انتم منتهون))
(( ای اهل اطمینان شراب و آسبازی و بت پرستی و تیرهای گروبندی همه اینها پلید و از عمل شیطان است از آن حتماً دوری کنید تا رستگار شوید. ابلیس آهنگ آن دارد که به وسیله شراب و قمار میان شما بغض و بغض برانگیزد و شما را از ذکر خدا و نماز باز دارد پس آیا شما از آن دست بر می دارید؟))
امام صادق (ع) نیز در تحف العقول باده فرمایند:
((… از نوشابه ها هر آنچه زیادش عقل را زایل نکند نوشیدنش عیب ندارد. تمام آنچه زیادش مستی آورد و عقل را تغییر دهد کم آن نیز حرام است)).
هنگامی که جدال مستی سابق آمد، دانشمندان علوم نظری در مقابل آن جبهه گیری کردند از جمله شاعران، فقیهان، عارفان و … . بسته به اینکه مجرای این اندیشه چیست، دیدگاه و بنابراین نتایج متفاوت خواهد بود. حتی در میان خویش این گروه ها نیز مکاتبی بوجود آمد که حرف سایر مکتبها آن گروه اختلاف عقیده دارند. اگر فقط از جنبه ی فقهی به سمت این مسئله اداشده شود با توجه به اینکه نظرات بی شماری باب این رشته وجود دارد امکان پرداخت به همه ی آنها نیست. بنابراین باید مشخص شود در کدام شاخه از رشته ی حقوق باید به سمت آن پرداخته شود.
آیا در زمره حقوق کیفری یا جرم شناسی باید مورد بررسی قرار گیرد؟
این بحث از آنجا ناشی می شود که بین این تاخت رشته ارتباط نزدیکی وجود دارد. چرا که قوانین کیفری حاصل بحث جرم شناسان است. این که اصل تادیب باشد یا نه اهداف ثانیه چه باشد و… همه مناسبت بحث جرم شناسان است. از سوی دیگر موضوع جسم شناسی مجرم است که آنرا ادرار کیفری بازشناخت می کند. بنابراین این دو لازم و ملزوم یکدیگرند.
باب اینجا از حقوق کیفری استعمال باده شود تا روشن شود که این شخص مجرم و بنابراین مسنحق کیفر است یا نه. بنابراین از اصول مناسبت اجابت حقوق کیفری استفاده خواهد شد.
خود سوژه مسئوولیت کیفری یکی از مباحث انبوه مهم و در عین حال اختلافی در ادرار است و ما بدون اثبات ثانیه نمی توانیم حکمی استخراج کرده و به شخص مست تکلیف نماییم. ازاینرو افزونتر مباحث حول محور مسئوولیت کیفری خواهد بود.
بنا به سمت روش دانشمندان و فقیهان ابتدا موضوعات تعریف خواهند شد و سپس به اساس مسئله یعنی حمل سوژه بر محمول و قابلیت یا زوال قابلیت آن پرداخته خواهد شد.
آنکه خرد زایل شده باشد.» [1] زانکه بود پیچیده مستی آورد عقل از سر شرم از دل می برد
این تشریح عرفی مست و مستی بود. تعریف عرفا از مستی ایضاً قید تفاوتی با مفهوم عرفی ندارد ولی از نظر موجبات مستی آنها عشق را سبب سکر می دانند. [2]
1-2- صفات مستی
فردی که تحت اثر اسم قرار می گیرد، تغییر ماهیت می دهد، وضع روحی و اخلاقی او یک بار عوض می شود و موجودی دیگر متفاوت از آنچه بود باده گردد. نقش مستی تضعیف کردن عمل آل اعصاب است که در نتیجه ی ثانیه خویشتن داری که ارادی است و منشاء آزرم و آزرم و مانع بروز اعمال وقیحانه در انسان است از دست می رود، فلج کردن عالی ترین اجرا توفقی نقش دیگر مستی است که اثر آن این است که انسان را به نیز سیرت و منش اولیه و خالی از ملکات و فضایل اکتسابی و ارضی از اندیشه و بینش اولیه که سالیان دراز در راه کسب آن مرارت ها کشیده بر می گرداندو موجب باده شود سجیه حقیقی انسان که به وسیله ی شرم و حیا بر روی آن سرپوش گذارده و افسار مهار ثانیه به دست دستگاه عصبی مرکزی اسم شده است، با بیحال صیرورت این فرمانده لجام گسیخته و باطن خود را هم چنان که هست نشان دهد.
بعضی ها بسیار خوشحال و آبدار می شوند و اقدام دوستانه خواند داشت، برخی تندخو و ستیزه جو می گردند، عده ای بددل و آزرده می شوند و چون ماتم زدگان در غم موهوم سوگواری می کنند، بعضی ها ولخرج و استعمال و عده ایا مهمل و مسک می شوند. مستی اذهان تک را تیره باده کند و بحرانی را به سراغ او می آورد که عموماً موقتی است و بابا را باب افکار آلوده مستغرق می کند به طوری که از گذشته ی خود فاصله افسرده و نگرانی ها و آلام روحی او – به سمت خاطر اینکه قدرت فکر کردن از او سلب شده است – افت می یابد و در نتیجه ارتکاب اعمال شنیع و بد و ارتکاب جرایم مختلف به سمت سبب باطل شدن قوه ی درک قباحت تسهیل می شود.
بالاخره می توان گفت بروز احوال مستی ثانیه چنان را آن چنان تر می کند و خطرناک ترین شدنی را که ممکن است از شخص مست سر بزند، تغییر در احوال طبیعی و خواص اسم عامل باده باشد که ممکن است با کوچکترین تحریکی او را به سوی جرم و بزه سوق دهد. پس از رفع بحران خاطرات، ثانیه اعمال را بازهم به خاطر نمی آورد. اغلب افول خود آگهی همراه حرف طلوع ناخود آگاه است که به هذیان های توهمی دامن باده زند. [3]
1-3- عوارض مستی
مستی از جهات جوراجور دارای عوارض می باشد که برحسب نوع مسکر متفاوت است. ضمن مباحث راجع به سمت اسباب بیخودی به عوارض آنها پرداخته خواهد شد.
1-4- اسباب بیخودی
آن چه استعمال آن غالباً ایجاد مستی می کند دو جسم است الکل و مواد مخدر.
1-4-1- الکل
الکل رایج یا الکل اتیلیک از اقسام الکل است [4] مایعی است قابل اشتعال بابوی مشخص شراب و چاشنی سوزان که از مخمرشدگی قند میوه ها و ملاس چغندر به ید می آید و باب همه نوشابه های تخمیری شراب، عرق و امثال آن وجود دارد که آن را الکل سفید یا اتانل می گویند.[5]و[6]
«کسانی که در اجتماع ممتاز زندگی می کنند بی گمان شاهد اشتیاق کودکان به نوشابه های الکلی هستند لیک باب میان طبقات توده حتی کودکان شیرخوار با لذتی فراوان شراب یا لیکور باده نوشند و والدین آنها مشغول مستی آنها می شوند. بساری از تبه کاران از بهر خود نقل کرده اند که از کودکی بد مستی می کرده اند و همگی به وسیله والدین خویش به این ورطه بلند شده اند [7].»
الکل از خطرناک ترین آسیب های اجتماعی است و الکلیسم همیشه به صور گوناگون وجود داشته است. اما باب سده نوزدهم به عنوان یک آسیب عمومی وحشت ناک ظاهر شد و می توان گفت علت آن واکنش شهرنشینی جدید و صنعتی صیرورت کشورها و به طور کلی ماشینیسم بوده است. زیرا صنعتی صیرورت تولید الکل موجب شده که تولید به تمام اندازه و به سمت هر کیفیت مسیر شود و با ارز ارزان در دسترس مردم قرار گیرد.
مقدمه
در میان احکام تاسیسی اسلام روند تحریم شرب خمر جاذب است برایاینکه به تدریج صورت گرفت. ابتدا بدون ضمانت اجرا آدم را از نوشیدن مسکرات بر حذر داشت. بعد از ثانیه حرف شیوه بطلان نماز هنگام مستی از موارد ارتکاب و استعمال مسکر کاست و باب نهایت آن را عملی شرارت معرفی کرده و آنها را از زمره نجاسات به حساب آورد. خداوند باب آیت 90 و 91 سوره مائده می فرماید:
((یا ایها الذین آمنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام اثم من ادا الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون انما یزید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البعضاء فی الخمر و المسیر و یصدکم عن یاد آفریدگار و عن الصلوه فهل انتم منتهون))
(( ای اهل اطمینان شراب و آسبازی و بت پرستی و تیرهای گروبندی همه اینها پلید و از عمل شیطان است از آن حتماً دوری کنید تا رستگار شوید. ابلیس آهنگ آن دارد که به وسیله شراب و قمار میان شما بغض و بغض برانگیزد و شما را از ذکر خدا و نماز باز دارد پس آیا شما از آن دست بر می دارید؟))
امام صادق (ع) نیز در تحف العقول باده فرمایند:
((… از نوشابه ها هر آنچه زیادش عقل را زایل نکند نوشیدنش عیب ندارد. تمام آنچه زیادش مستی آورد و عقل را تغییر دهد کم آن نیز حرام است)).
هنگامی که جدال مستی سابق آمد، دانشمندان علوم نظری در مقابل آن جبهه گیری کردند از جمله شاعران، فقیهان، عارفان و … . بسته به اینکه مجرای این اندیشه چیست، دیدگاه و بنابراین نتایج متفاوت خواهد بود. حتی در میان خویش این گروه ها نیز مکاتبی بوجود آمد که حرف سایر مکتبها آن گروه اختلاف عقیده دارند. اگر فقط از جنبه ی فقهی به سمت این مسئله اداشده شود با توجه به اینکه نظرات بی شماری باب این رشته وجود دارد امکان پرداخت به همه ی آنها نیست. بنابراین باید مشخص شود در کدام شاخه از رشته ی حقوق باید به سمت آن پرداخته شود.
آیا در زمره حقوق کیفری یا جرم شناسی باید مورد بررسی قرار گیرد؟
این بحث از آنجا ناشی می شود که بین این تاخت رشته ارتباط نزدیکی وجود دارد. چرا که قوانین کیفری حاصل بحث جرم شناسان است. این که اصل تادیب باشد یا نه اهداف ثانیه چه باشد و… همه مناسبت بحث جرم شناسان است. از سوی دیگر موضوع جسم شناسی مجرم است که آنرا ادرار کیفری بازشناخت می کند. بنابراین این دو لازم و ملزوم یکدیگرند.
باب اینجا از حقوق کیفری استعمال باده شود تا روشن شود که این شخص مجرم و بنابراین مسنحق کیفر است یا نه. بنابراین از اصول مناسبت اجابت حقوق کیفری استفاده خواهد شد.
خود سوژه مسئوولیت کیفری یکی از مباحث انبوه مهم و در عین حال اختلافی در ادرار است و ما بدون اثبات ثانیه نمی توانیم حکمی استخراج کرده و به شخص مست تکلیف نماییم. ازاینرو افزونتر مباحث حول محور مسئوولیت کیفری خواهد بود.
بنا به سمت روش دانشمندان و فقیهان ابتدا موضوعات تعریف خواهند شد و سپس به اساس مسئله یعنی حمل سوژه بر محمول و قابلیت یا زوال قابلیت آن پرداخته خواهد شد.
آنکه خرد زایل شده باشد.» [1] زانکه بود پیچیده مستی آورد عقل از سر شرم از دل می برد
این تشریح عرفی مست و مستی بود. تعریف عرفا از مستی ایضاً قید تفاوتی با مفهوم عرفی ندارد ولی از نظر موجبات مستی آنها عشق را سبب سکر می دانند. [2]
1-2- صفات مستی
فردی که تحت اثر اسم قرار می گیرد، تغییر ماهیت می دهد، وضع روحی و اخلاقی او یک بار عوض می شود و موجودی دیگر متفاوت از آنچه بود باده گردد. نقش مستی تضعیف کردن عمل آل اعصاب است که در نتیجه ی ثانیه خویشتن داری که ارادی است و منشاء آزرم و آزرم و مانع بروز اعمال وقیحانه در انسان است از دست می رود، فلج کردن عالی ترین اجرا توفقی نقش دیگر مستی است که اثر آن این است که انسان را به نیز سیرت و منش اولیه و خالی از ملکات و فضایل اکتسابی و ارضی از اندیشه و بینش اولیه که سالیان دراز در راه کسب آن مرارت ها کشیده بر می گرداندو موجب باده شود سجیه حقیقی انسان که به وسیله ی شرم و حیا بر روی آن سرپوش گذارده و افسار مهار ثانیه به دست دستگاه عصبی مرکزی اسم شده است، با بیحال صیرورت این فرمانده لجام گسیخته و باطن خود را هم چنان که هست نشان دهد.
بعضی ها بسیار خوشحال و آبدار می شوند و اقدام دوستانه خواند داشت، برخی تندخو و ستیزه جو می گردند، عده ای بددل و آزرده می شوند و چون ماتم زدگان در غم موهوم سوگواری می کنند، بعضی ها ولخرج و استعمال و عده ایا مهمل و مسک می شوند. مستی اذهان تک را تیره باده کند و بحرانی را به سراغ او می آورد که عموماً موقتی است و بابا را باب افکار آلوده مستغرق می کند به طوری که از گذشته ی خود فاصله افسرده و نگرانی ها و آلام روحی او – به سمت خاطر اینکه قدرت فکر کردن از او سلب شده است – افت می یابد و در نتیجه ارتکاب اعمال شنیع و بد و ارتکاب جرایم مختلف به سمت سبب باطل شدن قوه ی درک قباحت تسهیل می شود.
بالاخره می توان گفت بروز احوال مستی ثانیه چنان را آن چنان تر می کند و خطرناک ترین شدنی را که ممکن است از شخص مست سر بزند، تغییر در احوال طبیعی و خواص اسم عامل باده باشد که ممکن است با کوچکترین تحریکی او را به سوی جرم و بزه سوق دهد. پس از رفع بحران خاطرات، ثانیه اعمال را بازهم به خاطر نمی آورد. اغلب افول خود آگهی همراه حرف طلوع ناخود آگاه است که به هذیان های توهمی دامن باده زند. [3]
1-3- عوارض مستی
مستی از جهات جوراجور دارای عوارض می باشد که برحسب نوع مسکر متفاوت است. ضمن مباحث راجع به سمت اسباب بیخودی به عوارض آنها پرداخته خواهد شد.
1-4- اسباب بیخودی
آن چه استعمال آن غالباً ایجاد مستی می کند دو جسم است الکل و مواد مخدر.
1-4-1- الکل
الکل رایج یا الکل اتیلیک از اقسام الکل است [4] مایعی است قابل اشتعال بابوی مشخص شراب و چاشنی سوزان که از مخمرشدگی قند میوه ها و ملاس چغندر به ید می آید و باب همه نوشابه های تخمیری شراب، عرق و امثال آن وجود دارد که آن را الکل سفید یا اتانل می گویند.[5]و[6]
«کسانی که در اجتماع ممتاز زندگی می کنند بی گمان شاهد اشتیاق کودکان به نوشابه های الکلی هستند لیک باب میان طبقات توده حتی کودکان شیرخوار با لذتی فراوان شراب یا لیکور باده نوشند و والدین آنها مشغول مستی آنها می شوند. بساری از تبه کاران از بهر خود نقل کرده اند که از کودکی بد مستی می کرده اند و همگی به وسیله والدین خویش به این ورطه بلند شده اند [7].»
الکل از خطرناک ترین آسیب های اجتماعی است و الکلیسم همیشه به صور گوناگون وجود داشته است. اما باب سده نوزدهم به عنوان یک آسیب عمومی وحشت ناک ظاهر شد و می توان گفت علت آن واکنش شهرنشینی جدید و صنعتی صیرورت کشورها و به طور کلی ماشینیسم بوده است. زیرا صنعتی صیرورت تولید الکل موجب شده که تولید به تمام اندازه و به سمت هر کیفیت مسیر شود و با ارز ارزان در دسترس مردم قرار گیرد.